Dana Lim A/S jest jednym z najstarszych i najbardziej znanym producentem klejów w Danii. Dostarcza kleje i uszczelnienia już od 75 lat. Obecnie Dana Lim A/S działa na wielu rynkach światowych, a od 2006 roku również w Polsce, gdzie bezpośrednim importerem i dystrybutorem produktów jest nasza firma.

Dana Lim A/S produkuje ponad 400 różnych klejów i uszczelniaczy.

Szeroki asortyment obejmuje:

• Kleje przemysłowe
• Kleje uniwersalne (biuro i hobby)
• Kleje do drewna
• Kleje podłogowe
• Szpachle
• Kleje do tapet
• Silikony, uszczelniacze, primery
• Taśmy rozprężne
• Pianki montażowe
• Produkty specjalne
• Narzędzia

PODSTAWY

 

Co to jest klejenie ?

Klejenie to sposób łączenia elementów przy pomocy środków chemicznych. Zastępuje łączenie mechaniczne (za pomocą śrub, gwoździ). Obie metody łączenia mogą się wspomagać wzajemnie tzn. klejone elementy można dodatkowo wzmacniać np. śrubami i odwrotnie – połączenie mechaniczne można dodatkowo wzmacniać klejem.

Czy klejenie jest lepsze od połączenia mechanicznego ?

Nie można odpowiedzieć wprost na to pytanie, ale stosując klej:

• nie naruszamy materiału np. robiąc w nim otwory
• unikamy wystających części np. śruby, nakrętki, gwoździe etc.

Poza tym:

• jest wiele materiałów, których nie da się łączyć mechanicznie np. guma
• niektóre typy klejów tworzą spoinę o pewnym stopniu elastyczności, co absorbuje drgania i napięcia materiału, co w przypadku pracujących części zapobiega powstawaniu luzów lub pękaniu połączenia.
• wielu części nie da się łączyć mechanicznie ze względu na swoją budowę – pozostaje więc klejenie.

Co trzeba wiedzieć o klejach i klejeniu ?

Nowoczesne technologie pozwalają na produkcję klejów specjalistycznych z przeznaczeniem dla różnych grup materiałowych, technik stosowania, czasów utwardzania etc.
Na rynku znajduje się też szereg produktów reklamowanych jako kleje do wszystkiego. Jest to chwyt reklamowy, bo nie ma takiego kleju, który łączy każdy materiał z podobnym skutkiem.
Oczywiście my również mamy w ofercie kleje tzw. uniwersalne, jednak ta uniwersalność ogranicza się do pewnej grupy materiałowej – a nie do wszystkiego.
Jeżeli zależy nam na dobrym efekcie należy stosować klej, który jest przeznaczony głównie do łączenia danego materiału.
UWAGA: Są pewne materiały trudno sklejalne lub nie sklejalne (np. poliolefiny) i wtedy lepiej łączyć je mechanicznie lub używać specjalnych środków do przygotowania powierzchni.

PRZYGOTOWANIE POWIERZCHNI

 

Pamiętaj!
Jeżeli powierzchnia (materiał) przeznaczona do klejenia nie będzie odpowiednio przygotowana, może to znacznie utrudnić klejenie, osłabić spoinę lub w ogóle uniemożliwić połączenie za pomocą kleju.

Czego nie lubią kleje na powierzchniach, na których będą pracować:

• wszelkich zanieczyszczeń
• tłuszczy, olejów itp.
• detergentów i innych obcych substancji chemicznych
• resztek starych klejów
• luźnych części np. łusek, drzazg itp.
• rdzy
• wilgoci
• pyłu, kurzu

Prawidłowe przygotowanie powierzchni do klejenia polega na oczyszczaniu z wyżej wymienionych substancji.

Czym to wszystko usunąć ?
Wszystkie luźne części, rdzę itp. trzeba usunąć mechanicznie, czyli zeskrobując, ścierając, szlifując itp. Należy zwrócić uwagę, aby po tych czynnościach powierzchnia pozostała jak najbardziej równa i dopasowana.
Każda powierzchnię (nawet wizualnie czystą) należy umyć i osuszyć przed klejeniem. Można do tego celu użyć profesjonalnych zmywaczy lub:

• woda + detergent np. płyn do naczyń, szare mydło itp. – można zmywać lekko i średnio zabrudzone i zatłuszczone powierzchnie, które nie wchłaniają wody. Po użyciu środka należy dokładnie wypłukać wodą i osuszyć.
• spirytus techniczny lub spożywczy – doskonale usuwa zatłuszczenia i szybko odparowuje
• aceton – bardzo dobrze usuwa tłuszcz, niektóre pozostałości po starych klejach i farbach i wszystkie zabrudzenia. Jest bardzo agresywnym rozpuszczalnikiem, nie należy stosować do delikatnych materiałów, bo może je rozpuścić. Stosować ostrożnie! Produkt szkodliwy.

Do mycia nie należy używać:

• benzyny, nafty, rozpuszczalników do farb- te zawierają różne substancje, które mogą pozostawać na powierzchni i wchodzić w niepożądane reakcje z klejem.
• kwasów
• płynów i mydeł kosmetycznych zawierających kremy, odżywki itp. polepszacze, gdyż te po wyschnięciu mogą pozostawiać warstwę utrudniającą przywieranie kleju.

Przygotowanie powierzchni mechanicznie.
Wiele materiałów ma bardzo gładką powierzchnię np. tworzywa, metale, szkło itp. Spoina klejowa zazwyczaj tworzy połączenie wypełniając mikropory w powierzchni materiały, gdzie zastyga i te „mikro haczyki” powodują efekt łączenia. Jeśli klejony materiał jest bardzo gładki – klej nie ma możliwości, aby dobrze wniknąć w powierzchnię.
Aby polepszyć proces klejenia należy miejsca styku zmatowić. Najlepszym sposobem jest delikatne oszlifowanie drobnoziarnistym papierem ściernym.

Pamiętaj! Szlifowanie i ścieranie pozostawia na powierzchni pył, który należy usunąć i przemyć powierzchnię przed klejeniem przy pomocy wymienionych wyżej środków.

Materiały trudno sklejalne i „wymagające”

Klejenie materiałów trudno sklejalnych wymaga użycia specjalistycznych klejów oraz aktywatora płynu, który chemicznie przygotuje powierzchnię umożliwiając działanie kleju.
Niektóre kleje i uszczelniacze z grupy silikonów i MS polimerów wymagają użycia specjalnych gruntów na dane powierzchnie. Takim środkiem jest primer. Przygotowuje on powierzchnię pod kontakt z konkretnym klejem lub uszczelniaczem.
Niektórzy klienci nie stosują primerów chcąc zaoszczędzić kosztów zakupu- jest to jednak błąd, bo często klejenie bez użycia takiego środka w ogóle nie ma sensu, gdyż spoina nie spełni swojej funkcji.

Dodatkowa uwaga!

Jeżeli do klejenia metali konieczne jest użycie kleju na bazie wody, trzeba powierzchnię dodatkowo zabezpieczyć przed rdzewieniem. Do tego celu należy używać wyłącznie specjalistycznych preparatów, które po wyschnięciu umożliwiają właściwy kontakt materiału z klejem. W tym przypadku zalecam odwołać się do wiedzy specjalistycznej.

Moja rada: do klejenia metali używaj klejów, które nie zawierają wody.

KLEJENIE

 

Bezpieczeństwo.

Każdy klej jest substancją chemiczną mniej lub bardziej szkodliwą. Pomieszczenie, w który odbywa się klejenie powinno mieć dobrą wentylację. Należy unikać wdychania oparów kleju, a jeśli klej jest oznaczony jako szkodliwy – dobrze jest używać np. maski z filtrem węglowym. Oczywiście wszystko zależy od stopnia narażenia na szkodliwe działanie kleju.
Dodatkowo warto jest zaopatrzyć się w:

• rękawice gumowe lub foliowe, aby unikać kontaktu kleju ze skórą
• okulary ochronne, by uniknąć przypadkowego zachlapania

W żadnym wypadku nie palić tytoniu, nie używać otwartego ognia i nie spożywać pokarmów i napojów w miejscu i trakcie klejenia.

Warunki pracy.

Szybkość utwardzania kleju i jakość spoiny uzależniona jest od różnych czynników zewnętrznych np. temperatury powietrza, wilgotności powietrza, rodzaju klejonego materiału.

Kleje jednoskładnikowe – utwardzają się odparowując zawarty w sobie rozpuszczalnik. Rozpuszczalniki organiczne odparowują szybciej, natomiast woda – która również jest rozpuszczalnikiem odparowuje wolniej. Proces odparowania rozpuszczalników uwarunkowany jest właśnie temperaturą otoczenia, wentylacją i wilgotnością powietrza. Pewne rodzaje klejów jednoskładnikowych np. poliuretany, MS-polimery… utwardzają się absorbując wilgoć z otoczenia, jest to jakby drugim składnikiem kleju.

Kleje dwuskładnikowe – utwardzają się w wyniku reakcji chemicznej. Zazwyczaj klej taki dostarczany jest z utwardzaczem, który dodaje się do kleju bezpośrednio przed użyciem lub w specjalnych dozownikach, z których wyciska się gotową mieszankę.

Dozowanie czyli nakładanie kleju na powierzchnię to bardzo istotna sprawa. Nie powinno się tego robić byle czym i byle jak. Ilość nanoszonego kleju powinna być wystarczająca do zbudowania wytrzymałej spoiny, ale też nie większa od wymaganej.

• zbyt mała ilość kleju to kruche połączenie
• zbyt duża warstwa kleju może utrudnić wysychanie, zdeformować połączenie i przy okazji wyciekający klej zanieczyści powierzchnię zewnętrzną.

Klej można nanosić za pomocą:

• dołączonego do opakowania dozownika
• jeśli jest w specjalnych kartuszach – za pomocą odpowiedniego pistoletu
• pędzelkiem wykonanym z neutralnego materiału, ważne aby pędzelek nie gubił włosia
• wałkiem
• natryskowo
• specjalną łopatką lub szpachelką

Jakiego narzędzia użyć do nanoszenia kleju decyduje również postać- płynność. Jeżeli narzędzia nie są jednorazowe, należy je oczyścić niezwłocznie po użyciu. Niezastygnięty klej zazwyczaj można usuwać odpowiednim rozpuszczalnikiem, a zaschnięty jedynie mechanicznie.
WAŻNE: Klej należy nanosić w taki sposób, aby z obu stron spoiny zapewnić dostęp powietrza np. przerywanymi pasmami, punktowo etc
Jeśli wklejamy elementy w zamknięte przestrzenie, najlepiej używać klejów dwuskładnikowych, bo zamykając dopływ powietrza możemy uniemożliwić utwardzanie.
Nanosić na jedną czy dwie powierzchnie ?
Kleje nanosimy zgodnie z instrukcją, bo różne grupy klejów wymagają odpowiedniego nanoszenia.
Dla przykładu:

• kleje kontaktowe nanosimy zazwyczaj na obie powierzchnie, jednak elementy łączymy dopiero po pewnym czasie (podanym w instrukcji)
• kleje do drewna możemy nanosić na jedną lub obie łączone powierzchnie – jeśli chcemy uzyskać mocniejsze połączenie.
• kleje cyjanoakrylowe aplikuje się tylko na jeden element, podobnie jak kleje do papieru.

To tylko przykłady i nie należy się nimi kierować ponad to co mówi instrukcja każdego kleju.

Czas otwarcia, czas utwardzania
W kartach technicznych klejów widnieją pewne parametry czasowe:

• czas otwarcia- wyznacza w jakim czasie od naniesienia kleju na powierzchnie powinno nastąpić złożenie łączonych elementów. W tym czasie nie zachodzi jeszcze reakcja i można korygować np wzajemne położenie elementów. Po tym czasie klej może nie zmienić jeszcze swej postaci (może być nadal mokry) jednak zachodzi już reakcja i rozłączenie lub naruszenie spoiny może osłabić lub uniemożliwić docelowe połączenie.
• czas utwardzania- to czas w jakim następuje utwardzenie spoiny.

UWAGA: czas utwardzania często jest podawany na podstawie prób laboratoryjnych i w rzeczywistości może różnić się od wymaganego. Na ten parametr mają wpływ różne czynniki zewnętrzne ( opisane wcześniej) jak i grubość warstwy kleju. Ponadto po podanym czasie utwardzania uzyskuje się często jedynie wytrzymałość wstępną. Zaleca się odstawić klejone elementy na dłuższy okres (nawet 24-48 godzin) dla pewności.
Nigdy nie należy próbować rozdzielać połączenia w czasie utwardzania i bezpośrednio po tym.

Prasowanie to nic innego jak utrzymanie klejonych elementów w docelowym układzie na czas utwardzenia kleju. Nazwa prasowania wywodzi się od wykonywania tego zabiegu w prasie przemysłowej. W klejeniu hobbystycznym i warsztatowym nie ma konieczności używania prasy regulowanym nacisku. Wystarczą różnego rodzaju ścieki, spinacze lub po prostu przedmioty dociążające (np książka, kamień etc)
Składając klejone elementy należy dobrać odpowiedni nacisk. Nie powinno działać się na złożenie siłą, która powoduje wypłynięcie kleju na zewnątrz. W takim wypadku można dosłownie wycisnąć klej, a pozostała między elementami warstwa będzie zbyt cienka aby wytworzyć odpowiednio wytrzymałą spoinę.
Zwróć uwagę, aby zapewnić równomierny nacisk na całej powierzchni klejonych elementów.
W czasie utwardzania nie zmieniaj nacisku (docisku) klejonych elementów

ZABEZPIECZENIE

 

Bardzo często klejone powierzchnie poddawane są końcowej obróbce np szlifowaniu, wyrównaniu, frezowaniu itp. Na odsłoniętej powierzchni pozostaje widoczna spoina.
Po co zabezpieczać spoinę klejową ?
Pewne grupy klejów mogą być wysoce odporne na działanie warunków zewnętrznych, wilgoci etc jednak inne mogą być wrażliwe na działanie promieni UV, wody, środków chemicznych, detergentów itp. Odsłonięta spoina poddana długotrwałemu działaniu opisanych czynników może zmieniać swoją strukturę, rozpuszczać się , pękać. Aby temu zapobiegać, należy taką powierzchnię pokryć warstwą ochronną.

Czym zabezpieczać ?

Najbardziej uniwersalnym środkiem są farby i lakiery, którymi zazwyczaj pokrywa się produkowane lub odnawiane elementy. Nowoczesne farby i lakiery, nawet te na bazie wody po wyschnięciu stają się odporne na działanie różnych warunków zewnętrznych. Często taka czynność jest wystarczająca, aby zabezpieczyć nie tylko powierzchnię, ale również spoinę klejową.
Jeżeli klejony element nie będzie lakierowany lub malowany, można spoinę zabezpieczać miejscowo, pokrywając bezbarwnym lakierem światłoodpornym lub podobnymi powłokami.
UWAGA! Niektóre kleje mogą różnie reagować chemicznie z farbami i lakierami. Trzeba się upewnić czy i jakim produktem można pokrywać spoinę.

BEZPIECZEŃSTWO

 

Przechowywanie kleju

Każdy klej to substancja chemiczna i w mniejszym lub większym stopniu oddziaływuje szkodliwie na zdrowie i środowisko. Wyjątek stanowią pewne kleje produkowane na bazie naturalnych składników – te jednak są dopuszczone do użytku dla dzieci i oznaczone specjalnym znakiem. Kleje należy przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach, w miejsach niedostępnych dla dzieci, zwierząt domowych i osób niepowołanych.

Ponadto przechowywanie klejów wymaga pewnych warunków:

• z dala od ognia i źródeł ciepła
• z dala od instalacji elektrycznych
• z dala od wody pitnej i żywności
• w temperaturze nie wyższej niż pokojowa, ale nie niższej niż 5°C.

Jeżeli klej wymaga specjalistycznego przechowywania, będzie to opisane w karcie charakterystyki produktu niebezpiecznego.

Używanie kleju

Podstawowe zasady bezpieczeństwa przy pracy z klejem opisano w rozdziale ” klejenie”.

Postępowanie z odpadami.

Każde użycie może pozostawiać odpady w postaci rozlanego lub zaschniętego kleju, zabrudzonych szmatek, ścierek, papierów, narzędzi etc.

Co z tym zrobić ?

Każdy klej oznaczony jako łatwopalny, niebezpieczny i szkodliwy dla środowiska należy utylizować zgodnie z przepisami o ochronie zdrowia i środowiska. Najlepiej takie odpady przekazać do utylizacji lub umieścić w specjalnych koszach- pojemnikach, jeśli są takie w pobliżu.

Nie należy wrzucać, wylewać do zwykłych kontenerów na śmieci, śmietników etc.

Kategorycznie nie wolno!

• wyrzucać, wylewać do środowiska naturalnego (trawniki, lasy, piasek, rzeki, zbiorniki wodne etc.)
• wyrzucać, wylewać do kanalizacji
• spalać w piecach, ogniskach etc.
• zakopywać w ziemi

Pamiętaj! Opróżnione z kleju pojemniki należy utylizować. Nigdy nie myj i nie korzystaj z pojemników po kleju do innych celów, a zwłaszcza do przechowywania żywności i wody pitnej. Dotyczy to również klejów, które nie są oznaczone jako szkodliwe.